Ontwikkelingen in de wereld

Onderstaand overzicht komt voor het overgrote deel overeen met hetgeen op 21 november
2016 aan de Tweede Kamer is verzonden (Kamerstuk 24077 nr. 386).

In de meeste landen
hebben sindsdien geen wijzigingen hebben plaatsgevonden. De beschrijvingen van de
situaties in Uruguay en Canada zijn aan de actualiteit aangepast.

Alle wijzigingen zijn in
cursief weergegeven.

België
In België is het bezit en gebruik van cannabis een strafbaar feit. De huidige regering heeft
aangegeven dat er van gedogen ook geen sprake zal zijn.

De Belgische drugswet uit 2003
voorziet wel in een «verlaging van de vervolgingsprioriteit van meerderjarigen in bepaalde
omstandigheden.»

Dit betekent dat in het geval van meerderjarigen die in het bezit zijn van
één geteelde cannabisplant of maximaal drie gram cannabis van vervolging kan worden
afgezien.

Lokale autoriteiten zijn echter vrij om dit beleid te verscherpen, waardoor er in
sommige steden (waaronder Antwerpen) een zero tolerance-cannabisbeleid wordt gevoerd.

Sinds juli 2015 is het in België toegestaan om (op recept verkrijgbare) geneesmiddelen met
actieve cannabisbestanddelen op de markt te brengen

Duitsland
In Duitsland zijn alle handelingen met betrekking tot cannabis wettelijk verboden, met
uitzondering van gebruik.

Er kan alleen van strafvervolging worden afgezien, indien er geen maatschappelijk belang

is bij vervolging én de dader een «geringe hoeveelheid» voor eigen gebruik heeft

geproduceerd of verkocht.

Wat een geringe hoeveelheid is verschilt per deelstaat en loopt uiteen van vijf tot vijftien gram.
Sinds 2011 mag cannabis worden gebruikt voor medische doeleinden. Dit mag enkel met een
doktersrecept en na toestemming van het Bundesinstitut für Arzneimittel und
Medizinprodukte.

Voorlopig wordt deze medicinale cannabis nog geleverd door het bedrijf
dat ook de medicinale cannabis voor Nederland teelt, met toestemming van het Ministerie
van VWS.

Het streven is om in 2020 een eigen bureau voor medicinale cannabis operationeel
te hebben. Zowel in de politiek als in het maatschappelijk middenveld gaan stemmen op voor regulering
van cannabis, maar hier is landelijk geen meerderheid voor.

Vrijgave van cannabis, hoewel geen deelstaatbevoegdheid, zal volgens de ambassade naar verwachting ook
een onderwerp zijn in de lopende coalitiegesprekken in de deelstaat Berlijn.

 

Verenigd Koninkrijk
In het Verenigd Koninkrijk zijn alle handelingen, inclusief gebruik van cannabis wettelijk
verboden. Ook cannabis voor medicinale doeleinden wordt niet erkend. Bij een eerste
overtreding van het verbod op bezit voor persoonlijk gebruik volgt een waarschuwing, bij een
tweede overtreding een geldboete en vanaf een derde overtreding gaat men tot arrestatie over.

Het standpunt van de regering is dan ook dat cannabis een schadelijk drug is die de mentale
en psychische gezondheid kan schaden. In 2016 is er door de Liberaal Democraat Norman
Lamb een wetsvoorstel voor regulering van cannabis in het Lagerhuis ingediend, maar dit
heeft onvoldoende steun gekregen en is gestrand.

Frankrijk
Alle handelingen, inclusief gebruik, met betrekking tot cannabis zijn wettelijk verboden in
Frankrijk. Ook cannabis als geneesmiddel is niet toegestaan. Sinds enkele jaren worden
zogenaamde gelegenheidsgebruikers bij voorkeur verplicht een cursus te volgen, in plaats van
dat zij een straf krijgen opgelegd. Het doel van de cursus is om gebruikers te informeren over
de risico’s en sociale gevolgen van hun gebruik.

Uit verschillende parlementaire rapporten kwamen aanbevelingen om cannabisgebruik niet
langer als misdrijf te zien maar als overtreding. Deze aanbevelingen zijn door de Franse
regering echter niet overgenomen.

Spanje
In Spanje zijn de handel in cannabis en het bezit ervan in de openbare ruimte strafbaar. Het
roken van cannabis in een privéruimte en het telen voor eigen gebruik is niet strafbaar, mits
het laatste bij een hoeveelheid blijft die daadwerkelijk door één persoon geconsumeerd kan
worden.

Ten behoeve van deze thuisteelt kent Spanje ongeveer 700 growshops. Daarnaast
bestaan in Spanje ongeveer 800 clubs van consumenten van cannabis die zich beroepen op
het recht van vereniging in een besloten omgeving. Soms worden deze clubs strafrechtelijk
aangepakt, maar er lijken ook delen van Spanje te zijn waar dit niet gebeurt, mits de clubs
geen winstoogmerk hebben.

In 2015 heeft het Hooggerechtshof in Spanje geoordeeld dat de activiteiten van Cannabis
Social Clubs te definiëren zijn als drugshandel. Het is nog niet duidelijk welke effecten dit
arrest heeft op het vervolgingsbeleid ten aanzien van bestaande Cannabis Social Clubs.
Het telen van cannabis voor onderzoek en medicinaal gebruik is toegestaan, maar medicinaal
gebruik is slechts toegestaan onder strikte voorschriften en toezicht van een arts en ten
behoeve van pijnverlichting bij terminale kanker, AIDS, multiple sclerosis en chemotherapie.

 

Portugal
In Portugal zijn alle handelingen, met uitzondering van gebruik, wettelijk verboden. Bij
gebruikersbezit onder de 25 gram cannabis, 5 gram hasj en 2,5 gram hennepolie, wat als een
voorraad voor 10 dagen wordt beschouwd, wordt er in de praktijk afgezien van strafvervolging.

Het bezit is echter niet gelegaliseerd of «toegestaan». Bij aantreffen worden
de drugs in beslag genomen. Daarna wordt er door een driekoppige commissie, bestaande uit
een medische expert, maatschappelijk werker en juridische professional, de meest passende
sanctie gekozen voor de overtreder. Dit kan een behandeling zijn, maar ook inbeslagneming
van een rijbewijs of het opleggen van een boete.

In Portugal wordt geen onderscheid gemaakt tussen medicinale cannabis en cannabis voor
recreatief gebruik. Een wetsvoorstel voor legalisering van teelt voor persoonlijk gebruik en
de oprichting van Cannabis Social Clubs is tot twee keer toe (juni 2013 en april 2015) niet
door het parlement aangenomen.

Zwitserland
In Zwitserland zijn alle handelingen met cannabis verboden. Sinds 2013 bestaat een
uitzondering voor gebruik en bezit voor gebruik. Bij bezit tot 10 gram kan wel een
administratieve boete worden opgelegd. In 2016 wordt de cannabisregeling uit 2013
geëvalueerd.

De laatste keer dat de legalisering van cannabis per referendum aan het
Zwitserse volk werd voorgelegd (in 2008) stemde 63% tegen. Medicinale cannabis mag in
Zwitserland met een vergunning worden geteeld, verstrekt en gebruikt als
pijnbestrijdingsmiddel.

Enkele grotere Zwitserse steden, zoals Genève en Basel, zouden pilotprojecten uit willen
voeren met «Cannabis Social Clubs». In eerste instantie richtte men zich in deze plannen op
de recreatieve gebruiker. Men wilde echter wel opereren binnen de bestaande (inter)nationale
regelgeving. Dit betekent dat de ideeën voor de clubs aangepast zijn. Men wil deze
nu vorm geven binnen de grenzen die gesteld worden aan wetenschappelijk onderzoek en/of
medicinaal gebruik.

De voorgestelde «Cannabis Social Clubs» in Zwitserland zouden gecontroleerde
gelegenheden betreffen waar leden niet gezamenlijk telen maar alleen
cannabis kunnen consumeren. De leden zouden probleemgebruikers of patiënten die
medicinale cannabis gebruiken zijn.

De stad Bern heeft nu de eerste aanvraag gedaan voor een dergelijk wetenschappelijk
onderzoek. In het kader van dit onderzoek werkt de stad samen met de universiteit van Bern.
Het voornemen is om cannabis (maximaal 15 gram per maand) via apotheken aan 1000
gebruikers te verkopen. De cannabis zal van overheidswege worden verstrekt en geteeld met
een vergunning voor wetenschappelijk onderzoek.

Tsjechië
In Tsjechië is cannabishandel met winstoogmerk verboden. Ook de productie en het bezit van
cannabis voor persoonlijk gebruik is verboden maar kent geen hoge opsporingsprioriteit. Er is
overigens geen strikte bovengrens voor wat men verstaat onder een gebruikershoeveelheid.
Export en import zijn alleen legaal wanneer het medicinale cannabis betreft.

Sinds 2013 kan deze medicinale cannabis gekocht worden in 20 geselecteerde apotheken.

Alle medicinale cannabis werd tot voor kort geïmporteerd vanuit Nederland, maar in maart
2016 heeft een vergunde partij uit Tsjechië zelf een eerste teelt geoogst. Wat betreft het publieke
debat is de inschatting van onze ambassade dat de huidige situatie al als tamelijk liberaal wordt
gezien en dat de huidige status algemeen geaccepteerd is; verdere regulering/legalisering ligt dan
ook niet in het verschiet.

Italië
In Italië zijn alle handelingen met cannabis, inclusief gebruik wettelijk verboden. Maar, in de
praktijk geldt voor bezit van maximaal 5 gram voor eigen gebruik een lage
opsporingsprioriteit. Daarnaast is het sinds 2013 mogelijk om op doktersrecept medicinale
cannabis te krijgen.

Momenteel ligt er een aantal wetsvoorstellen voor decriminalisering van cannabisteelt en –
gebruik voor. Het meest vergaande wetsvoorstel is ondertekend door 200 Kamerleden (van
verschillende politieke partijen, afkomstig uit beide Kamers) en beoogt onder meer een
staatsmonopolie op de teelt, verwerking en verkoop van cannabis.

Begin oktober is het voorstel, nadat tegenstanders van de wet ruim 2000 amendementen
hadden ingediend, teruggestuurd naar de vaste Kamercommissie voor Sociale Zaken.

 

Verenigde Staten van Amerika
Alle handelingen met cannabis, inclusief gebruik, zijn krachtens de federale wetgeving
verboden. Desondanks heeft zich binnen de Verenigde Staten op statelijk niveau een
opmerkelijke ontwikkeling voorgedaan.

In negen staten: o.a.; Colorado, Washington, Alaska en Oregon is het gebruik door volwassenen
gelegaliseerd en de teelt en verkoop op grond van zeer gedetailleerde wetgeving toegestaan
mits aan de daarvoor geldende wettelijke eisen wordt voldaan.

In Washington DC is gebruik voor recreatief en medicinaal gebruik voor alle inwoners
gelegaliseerd, maar recreatieve commerciële verkoop illegaal. In totaal hebben 23 staten en
Washington DC wetgeving die het medicinaal gebruik van marihuana toestaat. Twintig staten
hebben stappen ondernomen om marihuana te decriminaliseren voor bezit van kleine
hoeveelheden voor persoonlijk gebruik.

Op 8 november 2016 t/m 2018 hebben daarnaast kiezers in vele staten zoals ondermeer
California, Nevada, Maine en Massachusetts gekozen voor het legaliseren van recreatief
gebruik. In Florida, North Dakota en Arkansas wordt alleen medicinale cannabis legaal. In
Arizona wordt recreatief gebruik niet gelegaliseerd.

Alle stappen richting legalisering van recreatief gebruik van cannabis in de verschillende staten
zijn genomen op grond van rechtstreeks door de bevolking aangenomen voorstellen. In staten
waar slechts medicinaal gebruik is toegestaan, is ten gevolge van een wel zeer rekkelijke uitleg
van het begrip medicinaal gebruik deze cannabis voor veel mensen beschikbaar.

De federale overheid heeft zich middels enkele memo’s van de Attorney General uitgelaten
over de ontwikkelingen in de staten (Ogden-memo uit 2009 en de Cole-memo uit 2013).
Hierin wordt aangegeven dat cannabis federaal verboden is en dat derhalve de bevoegdheid
tot strafrechtelijk optreden onverkort blijft bestaan.

Daarvan wordt geen gebruik gemaakt als de staat maatregelen treft tegen onder meer het illegaal
exporteren van gereguleerde marihuana naar andere staten, de toegang tot marihuana voor
minderjarigen en het verdienen aan marihuana door de georganiseerde criminaliteit.

In de praktijk betekent dit dat de federale overheid de staten waarin gereguleerd wordt
momenteel niet in de weg staat als aan deze voorwaarden wordt voldaan.

De gevolgen van legalisering van recreatief gebruik in de vier bovengenoemde staten zijn
nog lastig te duiden. In Colorado lijkt op grond van een in maart 2016 gepubliceerd rapport1
het gebruik van marihuana door zowel jongvolwassenen (18 t/m 25 jaar) en volwassenen (26
jaar en ouder) te zijn toegenomen.

Het aantal cannabis-gerelateerde arrestaties is sterk afgenomen. Daarnaast worden er meer
cannabis-gerelateerde ziekenhuisopnames gemeld (van 575 naar per 100.000 ziekenhuis
bezoeken in 2000 naar 2.413 per 100.000 bezoeken in 2015).

Het is niet zeker of dit een causaal verband heeft met de legalisering.

Canada
In Canada is het recreatief gebruik van cannabis momenteel nog wettelijk verboden, maar
gebruik voor medicinale doeleinden legaal. Bij het aantreden van de regering Trudeau in
2016 heeft deze zijn voornemens kenbaar gemaakt om legaal gebruik, bezit en handel voor
volwassenen mogelijk te maken.

In juni 2016 is daartoe een onafhankelijke taskforce ingesteld om de Canadese overheid te
adviseren hoe dit voornemen het beste kan worden vormgegeven op federaal, provinciaal
en gemeentelijk niveau. Na uitvoerige consultaties met alle betrokken overheden en andere
organisaties heeft deze taskforce eind 2016 een zijn adviesrapport uitgebracht.

De wetgeving ter legalisering van bezit van maximaal 30 gram en gebruik voor personen
boven de 18 jaar wordt verwacht per 1 juli 2018. De legalisering van cannabis zal naar
verwachting gepaard gaan met de invoering van strengere straffen voor het verkopen van
cannabis aan minderjarigen en voor autorijden onder invloed van cannabis.

Uruguay
De Uruguayaanse wet ter legalisering van het telen en verkrijgen van cannabis is in 2013
door het parlement aangenomen (bezit van cannabis voor persoonlijk gebruik is nooit
strafbaar geweest).

Dit betekent dat een gebruiker in Uraguay totaal 40 gram op zak mag hebben, deze
hoeveelheid wordt bij aantreffen niet afgenomen en de persoon in kwestie wordt niet beboet.
Het cannabisbeleid valt onder drie ministeries en met de wet is er een instituut voor
regulering en controle van cannabis in het leven geroepen. Dit instituut is in juni 2015 van
start gegaan.

Er zijn drie manieren om legaal cannabis te telen of te verkrijgen voor recreatief
gebruik: (1) het thuis telen van tot zes planten; (2) in een Cannabis Social Club van tussen de
15 en 45 leden of (3) via de apotheek, waarbij de maximaal toegestane hoeveelheid 40 gram
per maand is.

Voor alle drie de opties dienen consumenten zich te registreren – dit gebeurt bij het
postkantoor. Er gelden strenge privacyregels voor deze registratie, waarbij voor toegang
tot de gegevens een gerechtelijk bevel nodig is.

Sinds juli 2017 verkopen apotheken cannabis rechtstreeks in kleine hoeveelheden aan
gebruikers.

Ook elders in de wereld zijn initiatieven genomen om het gebruik van cannabis, al dan niet
voor medicinale doeleinden, te decriminaliseren, bijvoorbeeld in Jamaica, Colombia en
Mexico.

Lesotho is het eerste Afrikaanse land dat teelt voor medicinale doeleinden toestaat.(bron)